Çarlz Bukovskinin qadınlar haqqında romanı
31.01.13
Çarlz Bukovskinin “Qadınlar” romanı azərbaycan dilinə çevirilən
ilk kitabıdır. Kitabı dilimizə Ramil Rahiboğlu çevirib. Kitabın baş qəhrəmanı
55 yaşlı, yazıçı, əyyaş, özünün də daim vurğuladığı iyrənc, sallaq qarnı olan,
necə gəldi geyinən və qadınlarla yaxşı davranmayan bir kişidir (hətta qoca da
adlandırmaq olar). Qəribə olsa da onun həyatında olan qadınlar.
Əlbəttə kitab hər kəsin zövqünə cavab vermir. Sadə dildə yazılıb,
bəzi yerləri isə demək olar, sadəcə küçə dilindədir. Əsas qəhrəman Henri Çinaski,
Bukovskinin bütün romanlarında baş qəhrəmandır və islaholunmaz əxlaqsızlığına
baxmayaraq, oxucuların marağını çəkir. Romandakı saysız-hesabsız yataq səhnələri
ilk başda maraqlı gəlir, lakin kitabın üçdə ikisini oxuduqdan sonra görürsən
ki, artıq yüzüncü dəfədir ki, bənzər səhnəni oxuyursan. Çinaski yaxşıca içir,
şeir oxusu gecəsinə gedir, çıxış edir, sonra yenə içir, özündən xeyli gənc bir
qız bişirir, evə gətirir sevişirlər. Daha sonra həmin qızla birlikdə yaşamağa
başlayırlar, sonra yenisi çıxır, köhnəsi ilə yenisi arasında davalar olur,
kitab bu xətlə axıra kimi davam edir. Lakin, oxu zamanı bir müddət ruh darıxdırıcı
səhnələrdən sonra, yenidən maraqlı səhnələr gəlir. Ümumiyyətlə qadınlara görə
Çinaskinin başına gəlməyən şey qalmır. Döyülür, meşədə itir, qarət olunur,
maşını zədələnir, dəfələrlə həyat düzəni alt-üst olur.
Bukovskinin amansız və çirkin realizmi mənim üçün etalona çevirilib.
Bu yazıçı sizə heç nəyi sübut etməyə çalışmayacaq, o özü heç yazılarını kiminsə
oxumağını belə istəmir. Lakin, o kiminsə kitabda özünə aid sətirləri tapacağına
inanır. Mən şəxsən Bukovskinin ağır zir-zibilin içində itib-batmışgündəlik
yaşayışımızın incə lirikasını duyub qələmə almasını sevirəm. Adətən biz dahilik
xəstəliyinə tutulmuş müəlliflərin, xaricdən gözəl və ağıllı görünən, məna yüklü
cəfəngiyyatlarını oxuyuruq, lakin həyatın dibinə düşmüş, vecsiz, əxlaqsız bir
müəllifin “pis” əsərini də oxumaq lazımdır. Bukovski bu cür “pis” yazıların
ustasıdır. “Qadınlar” romanı bunu təsdiq edir.
Namiq Hüseynli
Romandan parça
Neçə-neçə samballı kişilər qadın ucbatından körpü altlarına
düşdü.
Henri Çinaski
Əlli yaşım tamam olmuşdu, amma dörd il idi ki, heç bir qadınla
yatağa girməmişdim. Qız dost tapmaq mənə qismət deyildi. Hər dəfə küçədə, yaxud
başqa yerlərdə yanımdan keçən qadınlara baxırdım, amma heç bir istəksiz filan,
laqeydliklə eləcə tamaşa edirdim. Müntəzəm kəfləmə atırdım, amma qadınlarla hər
hansı bir münasibət qurmaq, hətta cinsəllikdən kənar münasibət olsa belə heç
ağlımın ucundan keçmirdi. Nigahdan kənar, altı yaşlı qızım vardı. Anasıyla
yaşayırdı, mən isə aliment ödəyirdim. Neçə il bundan əvvəl 35 yaşım olanda evlənmişdim.
Həmin nigahımız iki il yarım davam etmişdi.
Arvadım mənimlə ayrıldı. İndiyədək cəmi bir qadını sevmişəm. O da
kəskin alkoqolizmdən öldü. O öləndə 48, mənimsə 38 yaşım vardı. Arvadımsa məndən
12 yaş cavan idi. Məncə o da indiyə kimi qalmaz, ölüb gedib, amma bundan əmin
deyiləm. Boşandıqdan 6 il sonra, hər Milad Bayramında o mənə uzun-uzun məktublar
yazırdı. Mənsə heç birinı cavab vermirdim...
LidiyaVensi ilk dəfə nə vaxt gördüyümü xatırlamıram. Deyəsən 6 il
əvvəl, 12 il vaxt keçirdiyim poçtdakı işimdən yenicə çıxıb, yazıçı olmağa
çalışdığım zamanlar idi. Mən vahiməyə qapılırdım və həmişə içdiyimdən daha çox
içirdim. İlk romanımı yazmağa çalışırdım. Hər gecə işdən əvvəl yarım litir viski və
altı şüşə pivə içirdim. Ucuz siqaretlər çəkirdim, çap maşınında yazırdım, içirdim
və səhərə qədər radioda klassik musiqiyə qulaq asırdım. Gecəyə on səhifə
yazmağı hədəfləyirdim, ancaq əslində nə qədər yazdığımı ertəsi gün bilirdim. Adətən
erkən oyanırdım, qusurdum, sonra qabaq otağa keçirdim və gecə divanın üstünə
tulladığım səhifələri sayırdım. Hədəflədiyim onluğu həmişə keçirdim. Divanın
üstündə bəzən 17, bəzən 18, bəzən də 23, 25 səhifə olurdu. Əlbəttə, hər gecəki
işimdən sildiklərim də, cırıb atdıqlarım da olurdu. Birinci romanıma iyirmi bir
gecə vaxt sərf elədim.
O zamanlar sakini olduğum evin sahibləri, bir vaxtlar kənd-kəsəkdə
yaşayanlar məni dəli hesab edirdilər. Hər səhər oyananda, artırmadan böyük qəhvəyi
kağız paket tapırdım. Paketin içindəkilərin tərkibi dəyişirdi, amma adətən içərisində
pomidor, qırmızı turp, portağal, yaşıl soğan, şorba konservası, qırmızı soğan
olurdu. Vaxtaşırı ev sahiblərilə səhər dördə, beşə kimi pivə içirdim. Qoca
tir-tap olurdu, qarıyla isə əl-ələ tutuşurduq, bəzən də öpüşürdük. Qapı
kandarlarında onu necə lazımdır möhürləyirdim. Üzü dəhşət qırışmışdı, ancaq əldən
nə gəlir. O, katolik idi və çəhrayı şlyapasını geyinib bazar günləri, səhərlər
kilsəyə gedəndə, bir az fərli görünürdü.
Düşünürəm ki, LidiyaVenslə birinci şeir oxusu gecəmdə tanış
olmuşdum. O, “Qalxan Körpü” tərəfdə, Konmor-Avenyudakı kitab mağazasına gəlmişdi
. Mən yenə də vahiməyə qapılmışdım. Vahiməliydim, amma qürurumu itirməmişdim.
İçəri girəndə oturmağa yer tapmadım, ona görə də ayaqüstə
dayanmalı oldum. O dükana yiyəsi, zənci qızla yaşayan Piterin zibil kimi pulu
vardı.
-Zibilə qalsın elə, - o mənə dedi, - əgər mən bura gələn pulları əlimdə
saxlaya bilsəydim, yenidən Hindistana getməyə bəsim idi.
Məniçərigirdim, onlarəlçaldılar.Əgərsöhbətbədiiqiraətdəngedirsə,
deməligötümdağılacaqdı.30 dəqiqəoxudum, sonrafasiləxahişetdim.Hələayıqidimvəqaranlığıniçindənçoxlugözünmənəzilləndiyininfərqindəidim.Birneçəinsandanışmaqüçünmənəyaxınlaşdı.Araya
sakitlikçökdükdənsonraisəLidiyaVensyaxınlaşdı.Mənmasanınarxasındaoturubpivəmiiçirdim.O,
hər iki əlini masanın kənarına qoyub, əyildi və mənə baxdı. Olduqca gözəl,
uzun, qəhvəyi saçları, yaraşıqlı burnu vardı, bir gözü, o birindən kəskin fərqlənirdi.
Amma onun içindən həyat gücü axırdı, ona etinasız qalmaq mümkün deyildi. Mən
bizim aramızda necə elektriklənmə yarandığını hiss edirdim.
Bəziləri, mal kimiydilər və ürəyimə heç təsir etmirdilər, amma
yenə də var idilər. O mənə baxdı, mən də qarşılığında ona baxdım. LidiyaVens
qollarının ağzı saçaqlı, dəri kovboy gödəkcəsi geyinmişdi. Döşləri pis deyildi.
Mən ona dedim:
- Sizin gödəkcənizdəki
saçaqları yolmaq istərdim, hələlik bundan başlaya bilərik.
Lidiya özünü kənara çəkdi. Alınmadı. Heç vaxt xanımlara nə demək
lazım olduğunu bilmirəm.
Onun dalı da dal idi ha. Lidiya gedərkən onun gözəl dalına tamaşa
edirdim.
Geyindiyi cinsin arxası dalını tam qucaqlamışdı, o gözdən itənə
kimi tamaşa etdim.
Mən şeir oxumun ikinci yarısını da bitirdim və Lidiyanı unutdum.
Eynilə səkilərdə teylədiyim bütün qadınları unutduğum kimi. Pulumu aldım, bir
neçə salfetə, kağız parçasına imza atdım, sonra geriyə, evə qayıtdım.
Əvvəlki kimi hər gecə birinci romanım üzərində işləyirdim. Heç
vaxt axşam altıdan tez yazmağa oturmazdım. Əvvəllər poçtamtda işlədiyim
terminalın keçidində məhz o saatda qeydiyyatdan keçirdim.Onlar isə 6-da gəldilər:
Piter və LidiyaVens. Qapını açdım. Piter dedi:
- Bax Henri, bax gör sənə nə gətirmişəm!
Lidiya özünü qəhvə masasına yıxdı. Cins şalvarı əyninə daha dar
oturmuşdu. O, uzun qəhvəyi saçlarını sağdan-sola, soldan-sağa uçurdurdu. O,
çılğın idi, o möhtəşəm idi. İlk dəfəydi ki, doğrudan-doğruya onunla sevişmək
imkanlarını nəzərdən keçirdim. O, şeir oxumağa başladı. Özününkülər idi. Çox bərbad
idilər. Piter onu dayandırmağa çalışırdı:
- Yox! Yox! HenriÇinaskinin evində qafiyə açmağın yeri yoxdur!
- Əşşi, qoy oxusun, Piter.
Mən onun yanlarına baxmaq istəyirdim. O, köhnə qəhvə masasının
yanında qabağa-dala addımlayırdı. Sonra rəqs etməyə başladı, əl-qol açdı.
Poeziyası dəhşətliydi, bədəni və çılğınlıq isə, əsla.
Lidiya atılıb-düşməyə başladı.
- Xoşuna gəldi, Henri?
- Nə?
- Poeziya.
- Alababat.
Lidiya əlindəki şeir vərəqi ilə donub qaldı. Piter onu əlləşdirməyə
başladı.
- Gəl sikişək, - Piter ona
dedi. - Qurtar, gəl sikişək!
Lidiya onu itələdi.
- Yaxşı, - dedi Piter. - Onda mən gedirəm.
- Cəhənnəmə get. Mənim maşınım var, - Lidiya cavab verdi. – Özüm
də gedə bilərəm evə.
Piter qapıya tərəf yüyürdü, dayandı və çevrildi:
- Oldu, Çinaski! Sənə nə gətirdiyimi unutma!
O, qapını çırpıb qeyb oldu. Lidiya qapıya yaxın qoyulmuş divanda
oturdu. Mən təxminən otuz santimetr aralıda oturub, ona baxırdım. O, əla görünürdü.
Qorxurdum. Əlimi uzatdıb onun uzun saçlarına toxundum. Saçları əsrarəngiz idi.
Əlimi çəkdim.
- Bu saçlar hamısı özünündür? –soruşdum. Özünün olduğunu
bilirdim.
- Bəli, – o cavab verdi, – özümünkülərdir.
Buxağından tutub, çox yöndəmsizcə başını özümə sarı çevirməyə cəhd
etdim. Belə vəziyyətlərdə heç vaxt özümü rahat apara bilmirəm.
Lidiya cəld yerindən qalxdı:
- Getməliyəm. Mən dayəyə pul ödəyirəm.
- Qulaq as, - mən dedim, - qal. Pulunu verəcəm. Bir az qal.
- Yox, mümkün deyil, - o cavab verdi. – Getmək lazımdır.
O qapıya tərəf getdi, mən də onun dalınca. Qapını açdı. Geriyə
döndü. Sonuncu dəfə ona tərəf əyildim. O, üzünü qaldırdı və mənə kiçicik bir
öpüş bəxş etdi. Sonra kənara çəkildi və üzərində bir şeylər yazılmış vərəqləri əlimə
sıxışdırdı. Qapı örtüldü. Kağızlar əlimdə divana çökdüm və onun maşınının necə
işə düşdüyünə qulaq kəsildim.
Şeirlər bir-birinə sancaqlanmışdı, surəti çıxardılmışdı və
“Yeiiii” adlanırdılar. Bir neçəsini oxudum. Yumor və cinsi hisslərlə dolu
maraqlı şeirlər idi, ancaq pis yazılmışdı. Müəlliflər, Lidiyanın özü və üç
bacısıydı, hamısı birlikdə elə çoşqun, elə cəsur, elə seksual idilər ki. Mən vərəqləri
tulladım və yarım litir viski gupbuldatdım.
Bayırda qaranlıq düşmüşdü. Radioda daha çox Motsartın və Bramsın
musiqiləri səslənirdi.
|