Kənan Hacı - Tərcümə təsərrüfatımız
26.12.14
Aavanqrard.net yazıçı Kənan Hacının "Tərcümə təsərrüfatımız" yazısını təqdim edir.
Başa çatmaqda olan bu il dünya ədəbiyyatının bir sıra maraqlı nümunələri dilimizə çevrildi. Magik realizmin öncüllərindən olan Borxesdən tutmuş Nobel mükafatçısı Patrik Modianoya qədər bir çox dünya yazıçısı bizim dildə danışmağa başladı. Bu, əlbəttə ki, böyük nailiyyətdir.
Mən mütəmadi olaraq kitab yarmarkalarında iştirak edirəm və gənc nəslin dünya ədəbiyyatına marağı məni çox sevindirir. Bu əsərlərin hansı səviyyədə tərcümə olunması isə başqa söhbətin mövzusudur. Bu barədə bir neçə dəfə yazmışam və yenə də bu fikirdə qalıram ki, bədii ədəbiyyatı heç vaxt həvəskar tərcüməçilərin ümidinə buraxmaq olmaz. Dilimizə çevrilən əsərlərin əksəriyyəti həvəskar tərcüməçilər tərəfindən şikəst bir məhsula çevrilir. Bəs görəsən o yazıçıların günahı nədir ki, onların əsərləri bizim dildə əcaib bir şəklə düşür? Bu adamlar tərcümə prinsiplərindən demək olar ki, xəbərsizdirlər.
Bu yazıda mən konkret ad çəkməyəcəyəm. Nəşr olunan kitablar göz qabağındadır. Hansı əsərin hansı səviyyədə tərcümə olunduğu hamıya gün kimi aydındır.
Oxucuların zövqünün formalaşmasında, bədii qavrama vərdişinin yaranmasında tərcümə ədəbiyyatı çox böyük rol oynayır. Pis tərcümə isə oxucunun zövqünü korlamaqdan əlavə onu kitabdan uzaqlaşdırır. Mən yazı sənətiylə məşğul olduğumdan tərcümə olunan əsəri həm də təftiş nöqteyi-nəzərindən oxuyuram və məni qane etməyən tərcümələri oxumuram. Düşünürəm ki, yeni və keyfiyyətli tərcümə mərhələsinə keçmək üçün kifayət qədər potensialımız var. Peşəkar tərcüməçilərin böyük əksəriyyəti Azərbaycan Tərcümə Mərkəzində çalışır və yaxın zamanlarda dünya ədəbiyyatının ən maraqlı nümunələri Mərkəz tərəfindən kitab şəklində çap ediləcək.
Bu il xeyli tərcümə olunmuş əsər oxudum, əlbəttə, məni qane edənləri. Tərcümə təsərrüfatını təşkil edən əsərlərin sayı kifayət qədərdir, keyfiyyət baxımından isə bu əsərlərin heç də hamısını mükəmməl tərcümə hesab etmək olmaz. Çox istərdim ki, Marsel Prustun, Ceyms Coysun, Tomas Mannın, Virciniya Vulfun, Pasternakın, Mario Varqas Lyosanın əsərləri də bizim dildə nəşr edilsin.
Yeri gəlmişkən, Latın Amerikasının ən maraqlı yazıçılarından olan Nobel mükafatçısı Mario Varqas Lyosanın hələlik bizim dilə tərcümə olunmuş yeganə əsəri “Küçüklər” povestidir ki, bu əsəri dilimizə gözəl yazıçımız Saday Budaqlı çevirib. Həmin əsər Tərcümə Mərkəzinin “Xəzər” jurnalında bir-iki il bundan öncə nəşr edilsə də mən bu maraqlı əsəri bu il oxudum və istərdim ki, Lyosanın nə vaxtsa bizim dildə nəşr ediləcək kitabında bu əsər də yer alsın. Saday Budaqlı yazıçı kimi son illərdə çox az görünsə də peşəkar tərcüməçi kimi məhsuldardır. M. Bulqakovun “Master və Marqarita”, Markesin “Mənim kədərli fahişələrim”, Xuan Karlos Onettinin “Girdab” romanlarını onun tərcüməsində oxumuşam.
Bu il Nəriman Əbdülrəhmanlının tərcüməsində çoxdan gözlədiyimiz əsərlər nəşr olundu. Borxesin “Qum kitabı”nı xüsusi olaraq qeyd etmək lazımdır. “Qanun” nəşriyyatında çap olunan bu kitabın tərcümə olunması ədəbiyyatımızda bir hadisədir. Floberin “Madam Bovari”si də bu il bizim dildə çap olundu, Qonçarovun “Oblomov”u da.
Ümid edirik və inanırıq ki, üzümüzə gələn ildə daha keyfiyyətli tərcümə əsərləri oxuya biləcəyik.
|
