Səxavət Sahil - Postmodern sənətin estetikası
26.12.17

İndiki zaman bir daha çox "postmodern dövr” adlanır. Postmodern dövrü təkcə ədəbiyyatla bağlamaq düzgün deyil. Mədəniyyətin müxtəlif sahələrində özünü göstərən bu dövr ədəbiyyatdan əvvəl digər sahələrdə, məsələn musiqi, rəssamlıq, heykəltəraşlıq, memarlıq, kino kimi sahələrdə təzahür edir. Ardıcıl olaraq ədəbiyyatda bir növ öz məntiqi "nəticəsini” tapır. Və bütün bunlar modernizmin yarandığı, inkişaf etdiyi və sona çatdığı bir cəmiyyətdə baş verir. Çünki modernizmin mərhələlərini görməyən cəmiyyət heç vaxt postmodernizmi ortaya çıxara bilməz.
 Postmodernizm ilk baxışda qarmaqarışıq və mürəkkəb görünür. Yəni bunu əvvəlinin və axırının harada olduğu görünmür. Hansı tərəfdən istəsən baxa bilərsən. Təsəvvür edin ki, üst-üstə və yan-yana labirint mövcuddur, lakin bu labirintin çoxsaylı qapısı və ya çıxışı var. Belə olduğu halda bəs bunu harasa labirint sayılır? Postmodern çoxlu suallar doğurur. Bu sualların cavabı həm var, həm də yoxdur. Qısaca bu primitivliyi belə izah etmək olar. Xaos.
Son dövrlər yaranan bir sıra mətnlərdə ənənəvi girişi olmur. İstənilən yerdən mətnə giriş eləyib oxumaq mümkündür. Lakin bu o demək deyil ki, bu cür strukturlu mətn postmodern sayılmalıdır. Postmodern mətnin öz tələbləri, qanunları var.
 Daha çox Avropa və Amerikada təzahür edən postmodernizm haqqında alimlər müxtəlif mülahizələr səsləndirir. Bəziləri postmodernizm sərhədsiz və sonsuz hesab edərək onu mənasızlıq, boş bir şey, mətnin "sonuna” çıxdığını iddia edir. Bəziləri isə postmodernizmin konkret sərhədlərinin olduğunu, onun bir janr kimi formalaşdığını iddia edirlər. Göründüyü kimi ziddiyyətli və qarışıq bir mərhələ olan postmodernizm yeni polemikalar, yeni diskussiyalar yaradır.   
Postmodernizm estetikasına özündən əvvəlki ədəbi janrların və digər sənət mərhələlərinin mənimsəməsi də daxildir. Belə olduğu təqdirdə istər yazar, istərsə də rəssam və ya musiqiçi öz sahəsi ilə yanaşı digər sənətləri və onun keçmişindən də xəbərdar olmalıdır. Məsələn, yazıçının mətninə giriş "sərbəst” olduğu kimi, həmən mətndə istənilən dövrü də "tapmaq” mümkün olmalıdır. Burada iki məsələni nəzərdən qaçırmaq olmaz. Birinci məsələ odur ki, postmodernizm çox şeyi özündə birləşdirir. İkinci isə çox şeyi dağıdır, daşını daş üstə qoymur. Yaradıcılıqla dağıdıcılığı bir araya gətirir desəm yanılmaram, di, gəl ki, yaradıcılıqla dağıdıcılıq hansı məntiqlə bir yerdə ola bilər?!
 Yəni indiki dövrün insanı, tutaq ki, Misir piramidaları haqqında məlumat almaq və ya onu görmək istəyir. Bunun üçün Misirin qədim kitabxanasına getmək və ya yeddinci möcüzənin yerləşdiyi ünvana yollanmağa ehtiyac qalmır. Həmən o kitabxananın internet resurslarından yetərincə faydalanmaq, canlı yayımlar vasitəsi ilə də piramidalara tamaşa etmək mümkündür.
 Postmodern mətn də belədir. Eyni mətnin içində Fransa kralı Napoleonla dialoqa girərsən, qədim yunan qəhrəmanı ilə rastlaşarsan, birdən birə 16-cı əsrdə Roma kiləsində baş verən hadisələri görərsən, XVIII əsrdə Paris küçələrində faytonla gəzərsən. Yəni dövrün insanı necə yaşayırsa, necə işləyirsə, necə səyahət edib dünyanı gəzirsə, necə əylənirsə postmodern mətn də elə olmalıdır.
 Postmodernizm sənət kimi qəbul eləsək, onun estetik meyarlarını dərindən araşdırmaq lazımdır. Postmodernizmə təkcə mətn içində mətn və ya dekonstruksiya kimi baxmaq dəryadan bir damla götürməyə bənzəyir. Onun "qaydasız” olan hər bir qaydasına əməl etmək lazımdır. Bir iki elementindən istifadə postmodernizmə uğursuz cəhddən başqa bir şey deyil.
 

Yenililklər
04.04.24
Kino Agentliyi gənc kinematoqrafçılara dəstək məqsədilə Alternativ Kino  Akademiyası təsis edib
15.03.24
Türk mədəni irsinin qorunması üçün vahid mexanizm formalaşdırılmalıdır
15.03.24
Gülnar Səma - Ulucay Akifin “Pul axtaranlar”ı
13.03.24
“Kinomuzu yaradanlar, Kinomuzu yaşadanlar” layihəsinə start verilir
13.03.24
Mehriban Ələkbərzadə: “Əsrə bərabər gün” tamaşası dünən, bu gün, sabah kontekstində yaşadığımız əsrə baxışdır
13.03.24

Azərbaycan London Beynəlxalq Kitab Sərgisində təmsil olunur

11.03.24
"Oskar" mükafatının qalibləri məlum olub
06.03.24

Dövlət sifarişi ilə “Kür - çaylar anası” sənədli filmi istehsalata buraxıldı

03.03.24
Asif Rüstəmli - Azərtac nə vaxt yaradılıb?
29.02.24
Abbasəli Xankişiyev - Dağlar kimi məğrur saxla başını
29.02.24
Əlirza Zihəq - Şuşa zəfəri
29.02.24
II Kitabqurdu Payız Oxu Marafonunun qalibləri mükafatlandırılıb
27.02.24
Azərbaycan Respublikası Kino Agentliyinin fəaliyyəti qənaətbəxşdir
23.02.24
Kənan Hacı - Korifeyin həyatını cəhənnəmə çevirən Dahi - Mahir Qarayevin "Sonuncu korifey" romanı üzərinə qeydlər
10.02.24
Öz nəğməmlə tək qalmışam indi mən - Höte
08.02.24
Gülnar Səmanın “Sözümüz sözdür-2” kitabı “GlobeEdit” nəşriyyatında çap olunub
01.02.24
Rus poeziyasının Gümüş dövrü - Seçmə şeirlər
01.02.24
Rəşad Səfər - Çığıranlar və çığırmayanlar
29.01.24
“İsveç nəsr antologiyası” ilk dəfə Azərbaycan dilində
29.01.24
Küyülü Nəccari Səid - Olumla ölüm arasında
29.01.24
Qulu Ağsəs haqqında kitab işıq üzü görüb
27.01.24
Natəvana "yaxılan" qara və qırmızı boyalar - Fərid Hüseyn yazır
25.01.24
Mahir N. Qarayev - Qara maskalı qatil
25.01.24
Tanınmış alim Paşa Kərimov vəfat edib
25.01.24
Fərid Hüseyn - Sözümüzü Allaha çatdırana vida
24.01.24
Vaqif Sultanlının “İnsan dənizi” romanı Təbrizdə yayınlandı
16.01.24
"Arşın mal alan" Ankara Dövlət Opera və Balet teatrında nümayiş olunub
16.01.24
Mahir N. Qarayev - Bir dəqiqəlik sükut, yaxud fikirli gördüyüm fikir adamı
16.01.24
Səfər Alışarlı - "Səs" romanı ustalıqla yazılmış əsərdir
16.01.24
Dünyaca məşhur roman Azərbaycan dilində - İlk dəfə
16.01.24
Səlim Babullaoğlu - Düma, Natəvan, xəncər, arxalıq və oyun
14.01.24
Ədəbiyyat İnstitutunda unudulmaz şair Nurəngiz Günə həsr olunmuş tədbir keçirilib
10.01.24
Bu boyda ömrü məhəbbətsiz necə yaşayasan? - Orxan Vəlinin Nahit xanıma məktubları haqqında - Fərid Hüseyn
10.01.24
Bolqarıstanda beynəlxalq festivalda ölkəmizi “Açar” bədii filmi təmsil edəcək
10.01.24
Tanınmış yazıçı, ədəbiyyatşünas Çingiz Hüseynov vəfat edib
10.01.24

"Dünya ədəbiyyatı" dərgisinin "Macarıstan" sayı və "Macar ədəbiyyatı" antologiyası nəşr olunub

26.12.23
Zərdüşt Əlizadə - Qəm-qüssə, kədər şairi
20.12.23
Fərid Hüseyn - Orxan Vəlinin Nahit xanıma məktubları haqqında
18.12.23
İki şair, iki şeir - Mahir N. Qarayev və Sesar Valyexo
18.12.23
Fərid Hüseyn  Bişkekdə Çingiz Aytmatova həsr olunan beynəlxalq forumda iştirak edib
©2012 Avanqard.net Muəllif hüquqları qorunur. Məlumat internet səhifələrində istifadə edildikdə müvafiq keçidin qoyulması mütləqdir.