Öz fəlsəfi təfəkkürü ilə ədəbiyyatı vəhdətləşdirən 80-ci illər nasiri, dramaturqu Firuz Mustafa nəsrimizdə yeni cığır açmağa nail olmuş, yaradıcılıq üslubunu fərdiləşdirmişdir. Firuz Mustafa yaradıcılığının özəlliyi ondadır ki, o, ənənəvilikdən qaçmamış, əksinə ona müasirlik kredosu ilə baxmış, ənənəviliklə müasirliyi çulğalaşdırmışdır. O, kiçik janrla böyük söz demə ustalığına malik tək-tük sənətkarlardandır. “At günü” hekayəsi bədii qayəsi, orijinallığı ilə ədəbiyyatımızda yeni hadisə sayılır. O, heyvan təfəkkürü ilə insan mənəviyyatsızlığını qarşılaşdırır.

Üç hissənin hər birinə (“Qaçış”, “İntihar”, “Son”) ad verən müəllif simvolik olaraq atdan istifadə etmişdir. Azərbaycan ədəbiyyatında at kultu çox qədim ənənələrə söykənir. İstər atalar sözlərimizdə, istər xalq dastanlarımızda at qəhrəmanlıq, mübarizlik, məğrurluq simvolu kimi səciyyələnir. “Kitabi Dədə Qorqud” dastanlarında Bamsı Beyrək atını belə öyurdu:
At deməzəm sana qardaş deyərəm,
Qardaşımdan yey!
Başıma iş gəldi, yoldaş derəm.
Yoldaşımdan yey!

Firuz Mustafa “at”ı da  müxtəlif sınaqlardan  keçərək zirvəyə ucalır. O “qaçırdı”. Hara? Niyə  Nə üçün  Gəncliyin havası başında dolanan dayça azadlığa qaçırdı, göy üzü onun üçün azad olduğu tək yer idi, o da “ilxı”sına, “ana”sına qaçırdı. Əsarətdən qurtulmağa çalışan dayçanın cəsarəti reallığın, qarşıda yaranacaq təhlükənin qarşısını ala bilməmişdi. Onu azadlıq eşqi uçuruma – təhlükənin düz mərkəzinə gətirmişdi. Canavar pəncəsindən onu “insan səsi” xilas etmişdi. Başına gələnlərdən dərs çıxaran dayça artıq “ilxı”sını göy üzündə axtarmırdı. Böyüdükcə digərləri kimi, onda da öz cütünü seçmək hissi baş qaldırırdı. Lakin cinsi azadlıq hissi ona çox görülmüşdü. Sən saydığını say, gör fələk nə sayır... Pisliyi, riyakarlığı özünə “peşə” seçən dayça sahibinin qonşusu onun bu hissinə hiylə ilə əl atmağı planlaşdırırdı. Təklifi isə belə idi: dayçanı öz anası ilə cütləşdirmək. Dayça sahibi hər nə qədər etiraz edib bunun günah olduğunu desə də, qonşunun məkrli niyyəti onu inadından döndərir. Bədbəxt dayça bu çətin sınaqla üzləşməli olur.

Əsərin ikinci hissəsində “İntihar” da hadisələr qonşunun hiyləsi fonunda iştirak edir. Dayça birinci dəfədən qaçsa da, ikinci dəfə gözübağlı anası ilə cütləşir. Şəhvani hisslərin qurbanına çevrilən dayça bu hərəkəti özünə bağışlamır, günahı olmadığı təqdirdə özünü yerə çırpır, intihar edir, günahsızlığa qovuşur. At üsyan edir, insan namussuzluğuna, şərəfsizliyinə, alçaqlığına. Məğrurluq rəmzi hesab olunan at bu dəfə məğlubiyyətə düçardır. Bu, bir heyvanın ehtiras üzərində qələbəsidir. Bu, insanlığın mənəvi cinayətidir.

Əsərin “Son”u böyük ustalıqla qələmə alınmışdır. Dayça sahibi sadəlövh, məzlum insanların ümumiləşmiş obrazı kimi səciyyələnir. O, qonşunun hiyləsinə inanır, atı ölərkən əlindən heçnə gəlməyəcəyini bildiyindən ağlayır, qonşu mənəviyyatsızlığının qarşısındakı acizliyinə, zəifliyinə için-için ağlayır. Bu hissədə onun monoloquna geniş yer verilir, acı taleyi oxucu gözü qarşısında canlandırılır. Əfsus ki, o bunları qonşusuna deyə bilmir, onunla üz-üzə gəlməkdən abır edir. Dayça sahibinin başına gətirdiyi müsibətlərə baxmayaraq, qonşu yenə “arsız”dır. Qonşusunun yasında deyib-gülür, papiros çəkir. Yazıçı bu obrazın simasında “şəxsiyyəti şəxsiyyətsizləşdirir”. Başdan ayağa rəzil obraz kimi yaradilan bu obraz ali təhsilli olmasına baxmayaraq, mənəviyyatca sinifdə qalır. Əsərin sonu, doğrudan da, obrazların sonudur. Bu əsərdə şər cəzalandırılmır, sona qədər irəliləyir.

Firuz Mustafanın yazdığı hər bir əsərdə idrakla hiss eyni vəhdət təşkil edir. O, yaratdığı insan-heyvan ziddiyyəti ilə cəmiyyətə ziyan vuran, insan adına ləkə olan “qonşu”ları pisləyir.