Nemət Mətin - Moris Meterlinkin "Korlar"ı
06.02.19

Belçikalı şair, dramaturq, filosof və yazıçı Moris Meterlink 1862-ci il, 29 avqust dünyaya göz açıb. Ailəsi fransızdilli olduğu üçün əsərlərini fransızca yazan Meterlink ilk yazdıqları əsərləri cırıb atmışdı. Fəlsəfi pyeslər ustası sayılan Moris 1911-ci ildə "təxəyyüllə və poetik fantaziyalarla zəngin dram əsərlərinə görə" ədəbiyyat üzrə Nobel mükafatını qazanmışdı.

Varlı ailədə yaşayan Morisi atası 1874-cü ildə oxumağa dini kollecə göndərir. Sonralar şeirlər yazmaqla ilk yaradıcılıq addımlarını atmağa çalışır. Lakin atası vəkil olmağını istəyir. İlk dəfə 1883-cü ildə şeirləri «Jeune Belgique» jurnalında çap olunur. İlk pyesi haqqında isə yazıçı Oktav Mirbo xoş sözlər deyir. Uzun yaradıcılıq yolunda çoxsaylı əsərlərin müəllifinə çevrilir. Ömrünün son 25 ilini pyeslərdən əl çəkib esse yazmağa həsr edir.

"Göy quş" pyesində obrazlar xoşbəxtlik axtarmaq üçün dünyanı gəzirlər. Lakin geri dönüb xoşbəxtliyi evlərində tapırlar. Demək olar bütün pyesləri şüur axınıdır. Moris yaşa dolduqca dini motivlərə, ölümə, akkultizm mövzularına daha çox müraciət edirdi. Meterlink Şopenhauer kimi düşünərək hesab edirdi ki, insanlar öz talelərindən asılıdırlar. Hətta insanların idarə olunmağına nişan verərək onları morionet oyuncaqlara bənzədirdi. Pyesləri tamaşaya qoyulanda aktyorlardan iplərlə idarə olunan kuklalar kimi gəzməyi tələb edirdi...

Ən çox diqqətimi çəkən Moris Meterlinkin "Korlar" pyesi haqqında danışmaq istəyirəm. Əsəri üzdən oxuyub keçən üçün adi pyes sayıla bilər. Lakin şüuraltı ötürülən mesajlar dəhşətdi. Köməksiz korlar bir yerə yığışıb şikayətlənirlər. Bir nəfər, gözləri günəşi görən, korlara yardım edən insan onları tərk edir. Daha doğrusu aradan çıxır. Korlar onun yolunu gözləməkdən yorulurlar. Bir kor ana uşağa süd verir. Uşaq kor deyil. Qalan hamı kordur. Qoca kor qadın oturduğu yerdə keçinir. O daha günəşi heç vaxt görməyəcək. Pyesi oxuduqca qəribə mistik auraya köklənirsən. Korlar onlara yardım edən insanın getməsindən gileylənirlər. Onsuz heç nə edə bilməyəcəklərindən, evdən uzaqda olduqları üçün evə gedən yolu tapa bilməyəcəklərindən danışırlar. Aralarındakı dialoqa fikir verin:
- Mən günəşi görmüşəm. Lap gənc vaxtlarımda.
-Mən də, uzun illər bundan qabaq. Onda lap uşaq idim.

Korlar özlərini qul hesab edirlər. Onları mütləq gəlib kimsə xilas etməlidir. Azad insanın köməyə ehtiyacı yoxdur. Azad insan heç vaxt şikayətlənmir. Bu insanlar idarə olunanlardır. Zəifdirlər, gücsüzdürlər. Ancaq səslərlə və toxunuşlarla "görə" bilirlər. Görmədikləri üçün qorxurlar. Təkcə körpə uşağın ağlamağından kiminsə gəldiyini anlayırlar. Ən qoca kor təcrübəlidir. Uzun illər kor qaldığı üçün məsləhətlər verir, yollar göstərir. Bir epizodda deyir:
-Ağlamaq üçün görmək lazımdır.

Meterlinkin "Korlar" pyesi başdan ayağa kimi şüur axını və fəlsəfədir. Əsərin sonu da novellasayağı bitir. Müəmma, mistika, duman... Əsəri oxuyanda Nodar Dumbadzenin "Mən günəşi görürəm" əsəri yadıma düşürdü. Orada kor qızın ümidi vardı. Hələ gəncdir. Gözlərinin açılacağını səbirsizliklə gözləyir. Bu əsərdə isə ümidsiz insanlar təşviş içindədirlər. "Görməyən insanlara işıq da lazım deyil" deyirlər.

Yenililklər
04.04.24
Kino Agentliyi gənc kinematoqrafçılara dəstək məqsədilə Alternativ Kino  Akademiyası təsis edib
15.03.24
Türk mədəni irsinin qorunması üçün vahid mexanizm formalaşdırılmalıdır
15.03.24
Gülnar Səma - Ulucay Akifin “Pul axtaranlar”ı
13.03.24
“Kinomuzu yaradanlar, Kinomuzu yaşadanlar” layihəsinə start verilir
13.03.24
Mehriban Ələkbərzadə: “Əsrə bərabər gün” tamaşası dünən, bu gün, sabah kontekstində yaşadığımız əsrə baxışdır
13.03.24

Azərbaycan London Beynəlxalq Kitab Sərgisində təmsil olunur

11.03.24
"Oskar" mükafatının qalibləri məlum olub
06.03.24

Dövlət sifarişi ilə “Kür - çaylar anası” sənədli filmi istehsalata buraxıldı

03.03.24
Asif Rüstəmli - Azərtac nə vaxt yaradılıb?
29.02.24
Abbasəli Xankişiyev - Dağlar kimi məğrur saxla başını
29.02.24
Əlirza Zihəq - Şuşa zəfəri
29.02.24
II Kitabqurdu Payız Oxu Marafonunun qalibləri mükafatlandırılıb
27.02.24
Azərbaycan Respublikası Kino Agentliyinin fəaliyyəti qənaətbəxşdir
23.02.24
Kənan Hacı - Korifeyin həyatını cəhənnəmə çevirən Dahi - Mahir Qarayevin "Sonuncu korifey" romanı üzərinə qeydlər
10.02.24
Öz nəğməmlə tək qalmışam indi mən - Höte
08.02.24
Gülnar Səmanın “Sözümüz sözdür-2” kitabı “GlobeEdit” nəşriyyatında çap olunub
01.02.24
Rus poeziyasının Gümüş dövrü - Seçmə şeirlər
01.02.24
Rəşad Səfər - Çığıranlar və çığırmayanlar
29.01.24
“İsveç nəsr antologiyası” ilk dəfə Azərbaycan dilində
29.01.24
Küyülü Nəccari Səid - Olumla ölüm arasında
29.01.24
Qulu Ağsəs haqqında kitab işıq üzü görüb
27.01.24
Natəvana "yaxılan" qara və qırmızı boyalar - Fərid Hüseyn yazır
25.01.24
Mahir N. Qarayev - Qara maskalı qatil
25.01.24
Tanınmış alim Paşa Kərimov vəfat edib
25.01.24
Fərid Hüseyn - Sözümüzü Allaha çatdırana vida
24.01.24
Vaqif Sultanlının “İnsan dənizi” romanı Təbrizdə yayınlandı
16.01.24
"Arşın mal alan" Ankara Dövlət Opera və Balet teatrında nümayiş olunub
16.01.24
Mahir N. Qarayev - Bir dəqiqəlik sükut, yaxud fikirli gördüyüm fikir adamı
16.01.24
Səfər Alışarlı - "Səs" romanı ustalıqla yazılmış əsərdir
16.01.24
Dünyaca məşhur roman Azərbaycan dilində - İlk dəfə
16.01.24
Səlim Babullaoğlu - Düma, Natəvan, xəncər, arxalıq və oyun
14.01.24
Ədəbiyyat İnstitutunda unudulmaz şair Nurəngiz Günə həsr olunmuş tədbir keçirilib
10.01.24
Bu boyda ömrü məhəbbətsiz necə yaşayasan? - Orxan Vəlinin Nahit xanıma məktubları haqqında - Fərid Hüseyn
10.01.24
Bolqarıstanda beynəlxalq festivalda ölkəmizi “Açar” bədii filmi təmsil edəcək
10.01.24
Tanınmış yazıçı, ədəbiyyatşünas Çingiz Hüseynov vəfat edib
10.01.24

"Dünya ədəbiyyatı" dərgisinin "Macarıstan" sayı və "Macar ədəbiyyatı" antologiyası nəşr olunub

26.12.23
Zərdüşt Əlizadə - Qəm-qüssə, kədər şairi
20.12.23
Fərid Hüseyn - Orxan Vəlinin Nahit xanıma məktubları haqqında
18.12.23
İki şair, iki şeir - Mahir N. Qarayev və Sesar Valyexo
18.12.23
Fərid Hüseyn  Bişkekdə Çingiz Aytmatova həsr olunan beynəlxalq forumda iştirak edib
©2012 Avanqard.net Muəllif hüquqları qorunur. Məlumat internet səhifələrində istifadə edildikdə müvafiq keçidin qoyulması mütləqdir.