Nemət Mətin - Moris Meterlinkin "Korlar"ı
06.02.19

Belçikalı şair, dramaturq, filosof və yazıçı Moris Meterlink 1862-ci il, 29 avqust dünyaya göz açıb. Ailəsi fransızdilli olduğu üçün əsərlərini fransızca yazan Meterlink ilk yazdıqları əsərləri cırıb atmışdı. Fəlsəfi pyeslər ustası sayılan Moris 1911-ci ildə "təxəyyüllə və poetik fantaziyalarla zəngin dram əsərlərinə görə" ədəbiyyat üzrə Nobel mükafatını qazanmışdı.

Varlı ailədə yaşayan Morisi atası 1874-cü ildə oxumağa dini kollecə göndərir. Sonralar şeirlər yazmaqla ilk yaradıcılıq addımlarını atmağa çalışır. Lakin atası vəkil olmağını istəyir. İlk dəfə 1883-cü ildə şeirləri «Jeune Belgique» jurnalında çap olunur. İlk pyesi haqqında isə yazıçı Oktav Mirbo xoş sözlər deyir. Uzun yaradıcılıq yolunda çoxsaylı əsərlərin müəllifinə çevrilir. Ömrünün son 25 ilini pyeslərdən əl çəkib esse yazmağa həsr edir.

"Göy quş" pyesində obrazlar xoşbəxtlik axtarmaq üçün dünyanı gəzirlər. Lakin geri dönüb xoşbəxtliyi evlərində tapırlar. Demək olar bütün pyesləri şüur axınıdır. Moris yaşa dolduqca dini motivlərə, ölümə, akkultizm mövzularına daha çox müraciət edirdi. Meterlink Şopenhauer kimi düşünərək hesab edirdi ki, insanlar öz talelərindən asılıdırlar. Hətta insanların idarə olunmağına nişan verərək onları morionet oyuncaqlara bənzədirdi. Pyesləri tamaşaya qoyulanda aktyorlardan iplərlə idarə olunan kuklalar kimi gəzməyi tələb edirdi...

Ən çox diqqətimi çəkən Moris Meterlinkin "Korlar" pyesi haqqında danışmaq istəyirəm. Əsəri üzdən oxuyub keçən üçün adi pyes sayıla bilər. Lakin şüuraltı ötürülən mesajlar dəhşətdi. Köməksiz korlar bir yerə yığışıb şikayətlənirlər. Bir nəfər, gözləri günəşi görən, korlara yardım edən insan onları tərk edir. Daha doğrusu aradan çıxır. Korlar onun yolunu gözləməkdən yorulurlar. Bir kor ana uşağa süd verir. Uşaq kor deyil. Qalan hamı kordur. Qoca kor qadın oturduğu yerdə keçinir. O daha günəşi heç vaxt görməyəcək. Pyesi oxuduqca qəribə mistik auraya köklənirsən. Korlar onlara yardım edən insanın getməsindən gileylənirlər. Onsuz heç nə edə bilməyəcəklərindən, evdən uzaqda olduqları üçün evə gedən yolu tapa bilməyəcəklərindən danışırlar. Aralarındakı dialoqa fikir verin:
- Mən günəşi görmüşəm. Lap gənc vaxtlarımda.
-Mən də, uzun illər bundan qabaq. Onda lap uşaq idim.

Korlar özlərini qul hesab edirlər. Onları mütləq gəlib kimsə xilas etməlidir. Azad insanın köməyə ehtiyacı yoxdur. Azad insan heç vaxt şikayətlənmir. Bu insanlar idarə olunanlardır. Zəifdirlər, gücsüzdürlər. Ancaq səslərlə və toxunuşlarla "görə" bilirlər. Görmədikləri üçün qorxurlar. Təkcə körpə uşağın ağlamağından kiminsə gəldiyini anlayırlar. Ən qoca kor təcrübəlidir. Uzun illər kor qaldığı üçün məsləhətlər verir, yollar göstərir. Bir epizodda deyir:
-Ağlamaq üçün görmək lazımdır.

Meterlinkin "Korlar" pyesi başdan ayağa kimi şüur axını və fəlsəfədir. Əsərin sonu da novellasayağı bitir. Müəmma, mistika, duman... Əsəri oxuyanda Nodar Dumbadzenin "Mən günəşi görürəm" əsəri yadıma düşürdü. Orada kor qızın ümidi vardı. Hələ gəncdir. Gözlərinin açılacağını səbirsizliklə gözləyir. Bu əsərdə isə ümidsiz insanlar təşviş içindədirlər. "Görməyən insanlara işıq da lazım deyil" deyirlər.

Yenililklər
12.06.25
Mehriban Vəzir "Rəng mühəndisi" haqqında - Bundan sonra heç nə yazmasa belə... bəsidir
09.06.25
Xatirəsi vətən oldu ömrümə!
09.06.25
Hər il 9 iyun gələndə...
01.06.25
Şərif Ağayarın yeni romanının təqdimatı olub
28.05.25
Şərif Ağayarın yeni romanı təqdim olunacaq
20.05.25
AzTV-də yeni sənədli film - Azərbaycanlıların deportasiyası (1948-1953)
19.05.25
Ədəbiyyat İnstitutunda professor Faruk Faik Köprülü ilə görüş keçirilib
19.05.25
Bakıda beynəlxalq moda həftəsinin ilk mövsümü – MBFW Azerbaijan başa çatıb
17.05.25
“Xalq Əmanəti” layihəsinin 25-ci nəşri Güney Azərbaycan poeziyasına həsr olunub
25.04.25
Nərimanovda kitab sərgisi başladı
24.04.25
Bədirxan Əhmədlinin kitablarının təqdimatı keçirilib
24.04.25
“İstəyirəm “Daşa basım bu kəndi”: Musa Ələkbərli - 75
24.04.25
Anar Məcidzadə - Dünya düşüb gözümdən...
21.04.25
Şəfəq işığında bir ömür: Jurnalistikanın və söz sənətinin Şəfəqi
20.04.25
Aşıq Mikayıl Azaflının musiqili-ədəbi, ifaçılıq sənətinin bəzi fəlsəfi məqamları
17.04.25
Yeni sənədli film - “İrəvan qalasında erməni xəyanəti”
15.04.25
Karakasda poeziya həftəsi - Mahir N. Qarayev
15.04.25
Bədirxan Əhmədli: 70 yaşın işığı
29.03.25
Təkcə sən gəlib çıxmadın
27.03.25
İlqar Cəmiloğlu - Səni məndən soruşana nə deyim?
13.03.25
Professor Bədirxan Əhmədli: Universitetlərdə hələ də sovet dövrünün dərsliklərindən istifadə olunur - MÜSAHİBƏ
03.03.25
Darıxmağın “Təcili yardımı” Kənan Hacı
06.01.25
Sevil İrevanlı - Türkiyat Araştırmaları Enstitüsünün 100. Milletlerarası Kongresinden gözlemler, izlemler
11.12.24
İzzəddin Həsənoğlu və Mirzə Ələkbər Sabirin Türkiyədə nəşr olunmuş kitablarının təqdimatı olub
05.11.24
Azərbaycanlı alim Özbəkistanın Milli televiziya  kanalının məşhur “Shirchoy” verilişinin qonağı olub
29.10.24
Kinonun işğala dirənişi - İstanbulda müzakirə
19.10.24
Bədirxan Əhmədlinin “XX əsr Azərbaycan ədəbiyyatı tarixi” 3 cildlik kitabı çap olunub
15.10.24
Cəfər Cabbarlı Mükafatı təqdim olunub
15.10.24
Füzulinin həyat və yaradıcılığının tədrisinə dair yeni kitab nəşr olunub
11.10.24
Ədəbiyyat üzrə Nobel mükafatı laureatının adı açıqlanıb
10.10.24
XV Bakı Beynəlxalq Film Festivalının bağlanış mərasimi keçirildi
09.10.24
Mikayıl Azaflının “Haqq aşığı yaranıbdı qəm çəkə” kitabı işıq üzü görüb
09.10.24
Asif Rüstəmlinin “Cəmo bəy Cəbrayılbəyli: həyatı və bədii yaradıcılığı” kitabı işıq üzü görüb
09.10.24
Anar Məcidzadə - Nə yaltaqlıq elə, nə quyruq bula...
03.10.24
Azərbaycan dastanlarınıın folklor semantikası
27.09.24
“Əta Tərzibaşı Kərkükün milli tədqiqatçısı” adlı kitabın təqdimatı olub
27.09.24
Lütviyyə Əsgərzadənin “Şeyx Məhəmməd Rasizadə” kitabı işıq üzü görüb
27.09.24
“Azərbaycan ədəbiyyatşünaslığı” jurnalının növbəti sayı çap olunub
27.09.24
Vaqif Yusiflinin “Məmməd Araz dünyası” kitabı işıq üzü görüb
27.09.24
Azad Qaradərəli - Kədərli yazların doğurduğu sevinc
©2012 Avanqard.net Muəllif hüquqları qorunur. Məlumat internet səhifələrində istifadə edildikdə müvafiq keçidin qoyulması mütləqdir.