Ədəbiyyat dərgisi “Yazı”nın baş redaktoru Nemət Mətin suallarımızı cavablandırdı.

– Nemət müəllim, bir müddət bundan əvvəl Con Qrişemin “Kamino adası” romanını oxuyurdum. Romanda söhbət müəllifin təxəyyülünün məhsulu olan bir olayın çözülməsindən gedir. Guya məşhur Frensis Skott Fitsceraldın əlyazmaları Prinston Universitetinin kitabxanasından oğurlanıb. Xüsusi xidmət orqanlarının əməkdaşları da, belə deyək, fərdi xəfiyyələr də bu əlyazmaları axtarırlar. Nəhayətdə, əlyazmalar tapılır. Hətta Amerika üçün də çox böyük məbləğ, 20 milyon dollar müqabilində əlyazmalar qaytarılır universitetə… Diqqətimi çəkən o oldu ki, əsərdə kitab nəşri ilə, kitab mağazası, özü də əyalət şəhərində fəaliyyət göstərən kitab mağazası işlətməklə böyük pullar qazanmaq imkanları vurğulanır… Maraqli kitabdır. Naşirlərimiz, yazarlarımız üçün xüsusilə maraqlıdır. Nəyə görə bu kitab barədə danışdım… Bizdə bunların heç biri yoxdur. Nə vaxt olacağı da məlum deyil. Amma “Yazı” dərgisi var. Yəqin ki, sizin kimi insanların fədakarlığı sayəsində mövcuddur bu dərgi. Elə deyilmi?

– Azərbaycanda dərgi çıxarmaq çox çətindir. “Yazı” kimi dərgini çıxarmaq üçün maddiyyatı arxa plana keçirmək lazımdır. Ədəbiyyat naminə çıxarılmalıdır belə bir dərgi. Reallıq belədir. Biz də belə işləyirik. Çalışırıq ki, həvəsdən düşmüş gənc Azərbaycan yazıçılarını həvəsləndirək. Deyim ki, dərgimiz neçə ildən bəri çıxır. 20-dən çox sayı işıq üzü görüb. Təsisçi və ilk baş redaktor Azad Qaradərəli olub. Azad müəllim yenə təsisçi olaraq qalır. Baş redaktorluğu mənə həvalə edib. Gəncliyə inandığı üçün. Mən tək deyiləm. Beş-altı nəfərik. Amil Namazlı Türkiyədə təhsil alır. Oradan yazılar göndərir. Özü də yazır. Tərcümələr də edir. Günel Rəcəb də tərcümə edir. Elvin Rizvangil də yazılar toplayır, müsahibələr alır. Mübariz Örən də məsul redaktordur.

– İcazənizlə bir sual verim. “Yazı”nın redaksiyası, işçilərinin maaşı və s. varmı? Yoxsa bu ictimai əsaslarla olan işdir?

– Yoxdur. Könüllülük əsasında işləyirik. Xərcləri atışıb ödəyirik. Növbəti sayı abunələr hesabına çıxaracağıq. İnkişafı görürük. Bir qonorar da verdik. Olmayan büdcədən. Heç yerdə tanınmayan yazarları tapmağa çalışırıq. Tələbat var. Çoxu deyirdi ki, internetdə varsa jurnal nəyə lazımdır?

– Abunə neçəyədir?

– İllik abunə 30 manatdır. Dərginin “ayaq”da qalması abunəçilərdən, oxuculardan asılıdır.

– Yazıçılar Birliyi ilə təmaslarınız varmı? Dəstək göstəribmi Birlik “Yazı”ya?

– Əlaqə yoxdur. Ümumiyyətlə düşünürəm ki, gənc yazıçıların, şairlərin kitablarını məhz AYB, Mədəniyyət nazirliyi dünya ölkələrində çap etdirməlidir. Müəllif özü sponsor və ya pul tapıb bunu edəcəksə, AYB nəyə lazımdır?

– “Yazı”nın planlardan danışaq. Dövriliyi artırmaq fikriniz varmı?

– Hələlik yox. Planlarımız abunəçilərin sayını artırmağa köklənib. Abunəçi nə qədər çox olacaqsa, dərgi də bir o qədər çox yaşayacaq. Yazda dərginin səhifə sayını azaltmaq və içini daha rəngarəng etməyi düşünürük.

– Sizin yazar kimi hədəfləriniz barədə danışaq. Səhv etmirəmsə, xarici ölkələrdən birində kitabınız çapa hazırlanır.

– “Sonuncu uçuş” adlı kitabım türk və ingilis dilinə tərcümə olunub. Sadəcə nə vaxt çap olunacağını dəqiq bilmirəm. Amma faydası nədir? Xarici ölkələrdə kitabı çap olunanları görürük. Bu işlə, bayaq qeyd etdiyim kimi, Mədəniyyət nazirliyi, AYB məşğul olmalıdır. Yerli nəşriyyatların yerli müəllifləri xarici ölkələrdə tanıtmağa marağı olmalıdır. Bundan əlavə təbliğat və reklam işləri görülməlidir. Hər il ən azı on müəllifin kitabı müxtəlif dillərdə həmin ölkələrdə oxucuların ixtiyarına verilməlidir. Azərbaycan yazıçısı bilmir roman yazsın, yoxsa kitabını çapa hazırlasın, kitab mağazaları ilə danışsın, reklamı ilə məşğul olsun və s. Bir-iki istisnanı nəzərə almasaq, müəlliflərlə müqavilə bağlanmır. Ədəbiyyat müsabiqələri keçirilmir.

– Və sonda. Bizim yazıçıların dünya miqyasına çıxmasını əngəlləyən amillər sırasında Azərbaycan dilində yazmaları hansı yer tutur?

– Nabokov dörd dil bilirdi, Umberto lap qədim kitabları oxumaq üçün dil öyrənirdi. Bu siyahını çox uzatmaq olar. Bizdə vəziyyət acınacaqlıdır. Kitablardan pul qazana bilməyən Azərbaycan yazıçısı başqa dilləri yox, evə çörək aparmağı fikirləşir. Buna məcburdur. Bir yazıçımızı dünya tanısa, sabah yazıçı Azərbaycanı dünyaya tanıda bilər. Ən azı lazım olanda maraqlarını müdafiə edə bilər. Bunlar hamısı sistemli şəkildə işlənməlidir.

Fuad Babayev, 1905.az