Rejim, zərərli kitablar yandırılacaq deyə, əmr edəndə
və öküz arabalarına doldurulan kitablar
yanğın yerinə aparılanda
bir şair dəhşətə gəldi...

(B.Brecht)

   Böyük balıq (Big fish) filmində baş obraz meşəni keçəndən sonra cənnət sayılacaq yerə gəlib çıxır. İlk baxışdan hər şey qənaətbəxşdir. Hər zaman yay fəslidir, hamı ayaqyalın gəzir, axşamlar rəqs gecələri, əyləncələr baş tutur. Hər kəs bir-biri ilə mehriban davranır. Bir şair isə 12 ildir poema yazmağa çalışır. İlham verəcək gözəlçələr ətrafında doludur. Baş obraz cızma-qara etdiyi dəftəri alıb baxanda təəccüblənir. Çünki dəftərdə cəmi üç misra var idi. Bəzən yazıçılar, şairlər bilərəkdən çətinliyə düşməyi təcrübədən keçirirlər. Çünki xoşbəxt yaşayan insan yaradıcı ola bilməz. Seyran Səxavət demişkən, dərd adama şeir yazdırır. Elə ona görədə filmdə şair “cənnətdən” qaçır. Şəhərə yollanaraq bank soyur. Yazmaq cəhənnəm işidir...
    Araşdıranda məlum olur ki, bütün dahi yazıçılar çətin həyat sürüblər. Onlarla eyni dövrdə minlərlə yazıçı olub. Qalaq-qalaq kitablar yazıblar. Lakin unudulub gediblər. Elə indinin özündə də ata hesabına ədəbiyyata sığınanlar, vəzifəyə görə oxunanlar gələcəkdə "olmayacaqlar". Müharibə görmüş yazıçı E.M.Remark, aclığın dadını duymuş K.Hamsun, sürgündə ömrü çürümüş F.Dostoyevski... L.Tolstoy müharibədə iştirak etsə də yazır ki, Stendalın "Parma monastrı" kitabını oxumasaydım "Hərb və sülh" əsərinin müharibə epizodlarını dolğun yaza bilməzdim.   
   Əslində bu məqaləni bir suala cavab olaraq yazıram. Sual belədir: Nə üçün indi o cür əsərlər yazılmır? (O cür deyəndə klassiklərin həyat dolu kitabları nəzərdə tutulur.)
   Çünki daha repressiya yoxdur. Repressiya dövründə çoxsaylı yaradıcı insanı itirdik. Cavan yaşda istedadlı şəxslər rejimin qurbanı oldular. İndi isə sürgünə göndərmək dövrü deyil. Dünyanı görmək istəyirsənsə, ən azından viza tələb etməyən ölkələrə bir-iki avtobus dəyişməklə köçmək olar. 3-cü dünya müharibəsi olsa belə, robotlar arasında olacaq. Çətinliyin dərəcəsi azalıb. Rahat həyat tənbəlliyə gətirib çıxardıb.
   Öz həyatıma baxanda yazıçı olmaq şansımın sıfıra bərabər olduğunu görürəm. Əsgərliyi, kasıbçılığı nəzərə almasaq çətinlik görməmişəm. Nə yazım? Porşedə oturub aclıqdanmı yazım? Bircə dəfə qarşımda ölən adam görməmişəmsə, ölüm haqqında hansı fikri ortaya qoy bilərəm?  Evdə oturub müharibələrdən ağız dolusu danışa bilmərəm. Süni alınacaq. Kənan Hacı tez-tez toplaşdığımız ədəbi məclislərin birində deyir ki, 34 yaşında ilk kitabım çıxıb. İndi 18 yaşında roman yazanları saymaqla bitmir. Həyatın ağır yükünü görməyənlər nə yazacaq? Evdə oturub pizza və kola sifariş verirsən. İnterneti qoşub kompüteri işlək vəziyyətə gətirirsən. Word proqramını açıb gözləyirsən. Fikir gəlmir. Stimul yoxdur.
  Yazının əvvəlinə yazdığın şeir şairin dəhşətə gəlməyi ilə bitmir. Əsas məsələ “nə üçün dəhşətə gəlib” sualına cavab tapmaqdır. Ardına fikir verək:

...yandırılan kitabların listəsinə baxıb
 orada öz adını görməyincə.
 Masa arxasına keçdi qəzəblə
 və bir məktub döşədi iqtidardakılara:
 “Məni gözdən sala bilməzsiniz,
 məgər mən hər zaman gerçəkləri yazmadımmı?
 İndi mən necə zərərsiz ola bilərəm.
 Nə olar mənim də kitablarımı yandırın!”
                                                        
(B.Brecht)

   Proqramlaşdırılmış gənclik poeziyadan həzz ala bilmir. Kitabı pdf formatda oxuyub göz xəstəliyi qazanır. Smayliklərlə gülür, virtual sekslə məşğul olmaqdan daxilən çürüyürlər. Yaşayın gənclər! Sizə müraciət edirəmsə, əslində özümə deyirəm. Virtual tanış olduğunuz insanlarla real həyatda görüşün. Çay içmək bəhanəniz olsun...
   Qeyd: Bu məqaləni telefonun qeyd yerinə yazdım...