Məktəbi bitirən məzunlarla tez-tez əlaqə saxlayırıq. Hazırda ali məktəb tələbəsi olan keçmiş şagirdimdən ərkyana soruşdum ki, dediklərimizi unutmamısan hələ? Müəllim, siz mənəvi məsələlərə çox üstünlük verirsiniz, elə kitabınızda, yazılarınızda da. Bu isə cəmiyyətə lazımdeyil, dedi! Mənəviyyat lazım deyil ifadəsi ruhumu sarsıltsa da, o qənaətə gəldim ki, bəlkə, doğrudan da mən sivilizasiyadan geri qalmışam, müasir dünya ilə ayaqlaşmaq lazımdır. Xülasə, karantin müddətində sosial məsafənin gözlənilməsi lazım olmayan sosial şəbəkələri diqqətlə izləməyə başladım. Görüm, məmləkətimin insanı nə düşünür? İlahi, cahanda koronavirusdan da təhlükəli bəla varmış?! Xaos və özbaşınalığın hökm sürdüyü virtual dünyada hamı başını itirib. Xalqım iki qütbə bölünüb yarısı jurnalistdir, yarısı siyasətçi...

Burada elə virus tüğyan edir ki, bütün sədləri, cəbhələri yarıb keçən...Sosial məsafə nədir, ləyaqət, şərəf, əxlaq, mənəviyyat cığırını aqressiya alağı basıb. Dəhşətlisi də budur ki, cəmiyyətdə ziyalı hesab edilən (ziyalı sözü də yəqin, dominant mənasını itirib) biri hər hansı postun altında elə şərh yazır ki, adam adamlığından utanır. Yazıq Allah da, güman ki, bizdən utanıb bu bəlanı göndərdi, evlərə qapayıb eybimizi örtməyə, düşünməyə möhlət verdi?! Axı Adəm övladı həmişə Yaradanla ticarət sevdasında olub. “İlahi, möhlət ver, bu işim düzəlsin, qurban kəsərəm,” “o niyyətim qəbul olunsun, ziyarətgaha sürünə-sürünə gedərəm”. İlahi, mənə düşünməyə, ədalətli olmağa, haqqı-nahaqdan seçməyə, məzlum haqqı yeməməyə möhlət ver, qapına sürünərək gələrəm deyən adam görmüsünüzmü? Bəlkə, bu səbəbdən qurban olduğumuz gözəgörünməz gözlə görünməsi mümkün olmayan virusla dünyanı lərzəyə gətirdi. Dayanın! Düşünün! Ayılın! Covid 19-un gətirdiyi on doqquz min fitnə-fəsadın arasında “əllərinizi tez-tez yuyun” şüarını saflıq və paklığa çağırış kimi qəbul etsək də, o da əleyhimizə işlədi. Olan-qalan abrımız da barmaqlarımızdan süzülüb getdi. Yalvarıram, məni inkişaf, tərəqqi, fikir və söz azadlığı, gender bərabərliyinə qarşı cahillikdə günahlandırmayın. Əsla, mən deqredasiyanın əleyhinəyəm. Sosial şəbəkələrdəki bəzi qruplarda qadınların (pafosla səsləndirilən Azərbaycan xanımı, anası, bacısı) adından elə statuslar paylaşılır ki... Elə bil, ölkədə ailələrin qadın-kişi münasibətlərindən başqa dərdi yoxdur. Sevinc paylaşdıqca çoxalar, dərd bölüşdükcə azalar, deyiblər. Səhifə çox oxunsun deyə sevinə-sevinə o yazıları paylaşanlar bu məharətlə onların hansı problemlərini və necə həll edirlər? Sözsüz, evdar xanımların məişət üslubunda danışması qəbulediləndir, lakin müəyyən üslubi deqredasiya səviyyəsinə malik məişət sözləri qeyri-etik ifadələr, bayağı ibarələrdən ibarət deyil. Üzeyir Hacıbəylinin gözəl bir deyimi var: “Gərək şəkil elə çəkilsin ki, daha onun altında “bu atdır” sözünü yazmağa ehtiyac qalmasın.

 Bu gün virtual aləmdə 10 yaşdan yuxarı hər kəs var-o sözləri yazan anaların balaları da! Onlar bu şəbəkələrin labirintində azırlar. Cəmiyyət fərqində deyil, insanları budağından yarpaq-yarpaq salan dünyanın kim doğulur əllərində, kim boğulur sellərində... Elena yadınızdan çıxdımı? Yeniyetmə qız və oğulları ilə dil tapmağın yollarını televiziyalarda axtaran valideynlərin həyat faciəsi bizə dərs olmurmu? Müzakirələrdə valideyni, məktəbi, müəllimi qınayırlar. Amma övladlarımızı uçuruma aparan yolun başlanğıcı guya ki, ünsiyyət vasitəsi olan sosial bəladır, burada hamı hamını tənqid yox, təhqir edir. Bir-birinin dostluğunda olanlar, əslində, biri-birinə düşməndir. Volter, ilahi, sən məni dostlarımdan xilas et, düşmənlərimlə özüm də bacararam, deyimini elə bil bizim üçün fikirləşib.

   Müasir təhsilin əsas istiqamətlərindən biri də şagirdlərdə həyati bacarıqların inkişafıdır. Bizim uşaqlar isə həyati bacarıq anlayışını  “İnstagram” da paylaşılan şəkillər müstəvisində qavrayır.Yəni, düşünürəmsə varam deyil, görünürəmsə mövcudam prizmasından. Yeməyimizi, gəzintimizi, üst paltarımızdan tutmuş gecə dəstlərimizə qədər paylaşa-paylaşa hara gedirik?! Vallah, o zaman ki ən ucqar qəsəbə və kəndlərdə qız-gəlinlərimiz internetdən istifadəyə başladı “mən sevindiyimdən papağımı göyə tulladım, o gün bu gündür papağımı tapa bilmirəm”. Allah sənə rəhmət eləsin, ustad.

   Yadıma Mopassanın “Eybəcərlər anası” hekayəsi düşdü. Qadın hamilə olarkən qarnını möhkəm sarıyır,uşağı ana bətnində ikən şikəst edir. Onu oyunbazlara satan ana bu minvalla sərvət sahibi olur. Bəs bu gün övladları sosial şəbəkələrdə mənəvi şikəstə çevrilənlər nə düşünür?! “Eybəcərlər anası” adının vəhşət doğuran məsuliyyət yükünü zərif çiyinləriniz daşıya biləcəkmi,əzizlərim?                                                                                  

Elnura Cavadzadə, 

Filologiya üzrə elmlər doktoru

/adalet.az/